ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ ΤΟΥ ΞΑΝΘΟΥΔΙΔΗ

Στα πλαίσια της ανακαίνισης της οικίας Ξανθουδίδη (1999) ο Μιχαήλ Ταμιωλάκης, π. πρόεδρος Δ.Σ. του Συλλόγου και πρωτεργάτης της ανακαίνισης αυτής, κάλεσε, μέσα από την σελίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Αβδού, που αυτός δημιούργησε, όλα τα μέλη και τους φίλους του Αβδού, προκειμένου να προτείνουν πιθανές χρήσεις της ιστορικής και παραδοσιακής αυτής οικίας για την όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίησή της. Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί ενδιαφέρουσα πρόταση, από τον Ιανουάριο του 2000, του αρχιτέκτονα και φιλόμουσου συγχωριανού Νίκου Ταμιωλάκη, που όπως φαίνεται γίνεται όλο και περισσότερο αποδεκτή. Καλό θα είναι σήμερα, έξι χρόνια μετά από την πρόταση αυτή, να μελετήσουμε επισταμένα την εφαρμογή της, μιας που η οικία αυτή αγκαλιάζεται και εκτιμάται από μεγάλη μερίδα συγχωριανών, φίλων και επισκεπτών. Οι πολύτιμες μέχρι σήμερα συνεχείς δωρεές ιστορικών και λαογραφικών κειμιλίων, βιβλίων κ.ά. υλικών καταδεικνύει την ανάγκη υποστήριξης και ανάδειξης της οικίας αυτής ως σύγχρονου πολιτιστικού κέντρου όχι μόνο για το Αβδού Χερσονήσου αλλά και για όλη την Κρήτη.  

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ του Αρχιτέκτονα Νικολάου Γ. Ταμιωλάκη

Ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση για την συμμετοχή των μελών του συλλόγου στον προβληματισμό για το παραπάνω θέμα, θα ήθελα να καταθέσω κάποιες απόψεις, ελπίζοντας ότι η συζήτηση γύρω από αυτό θα οδηγήσει σε λύση που θα πλουτίσει το χωριό με ένα χώρο ενταγμένο στην σύγχρονη ζωή του, έναν χώρο που θα μπορούν να τον χαίρονται όλοι.

Θα αναφέρω επιγραμματικά τις πιθανές χρήσεις, και θα προσπαθήσω να σχολιάσω την κάθε μια από αυτές, για να φανεί η χρησιμότητά της και άρα η πιθανή συμπερίληψή της στο έργο αυτό. Πιστεύω ότι είναι πρωταρχικό να ξεκαθαρίσουμε ποιες ακριβώς δραστηριότητες θα στεγάζει το κτίριο, γιατί τόσο το γενικότερο ύφος του χώρου (διακόσμηση) όσο και οι διάφορες εξυπηρετήσεις (βοηθητικοί χώροι, εγκαταστάσεις) είναι κατά κανόνα άμεσα εξαρτώμενες από τις δραστηριότητες αυτές.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ:

α. Μουσείο Ιστορικών Αντικειμένων.
Τα αντικείμενα αυτά θα έχουν σχέση είτε με τον τιμώμενο ιδιοκτήτη (θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια "γωνιά Ξανθουδίδη με προσωπικά του αντικείμενα που θα μπορούσαν να αποκτηθούν ή μέσω δωρεάς, ή ακόμη και μέσω προσωρινού δανεισμού, π.χ βιβλία από την Κουνδούριο βιβλιοθήκη), είτε με το χωριό γενικότερα. (φανταστείτε να είχαμε τον ασύρματο που χρησιμοποιήθηκε κατά την αντίσταση στην Γερμανική κατοχή!).

β. Εκθέσεις ειδών λαϊκής τέχνης.
Ας μην ξεχνάμε ότι ο σύλλογος διαθέτει ήδη μια αίθουσα δίπλα στα γραφεία της κοινότητας που κατά καιρούς εξυπηρετεί τον σκοπό αυτό,. Έτσι, θα πρέπει να υποθέσουμε ότι ο νέος χώρος θα χρησιμοποιηθεί μόνο για εκθέσεις που θα έχουν πιο μόνιμο χαραχτήρα, και οπωσδήποτε υψηλή ποιότητα. Θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι αν στην παλιά αίθουσα μπορούν να φιλοξενούνται και σύγχρονες δημιουργίες, τότε στην νέα θα πρέπει να εκτίθενται μόνο τα έργα πού έχουν ήδη μια ιστορική καταξίωση (π.χ παλιά έπιπλα, παλιά κεντήματα κλπ ) Εδώ πρέπει να παρατηρήσω ότι το ίδιο το σπίτι στο σύνολό του πρέπει να αποτελεί ένα ενδιαφέρον έκθεμα πράγμα που είναι και ο στόχος της αποκατάστασής του ως διατηρητέου. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη ευαίσθητοι άνθρωποι στο χωριό που διατηρούν τα σπίτια τους σε αρίστη κατάσταση, εννοώ όπως ήταν τα παλιά χρόνια, και έτσι έχουμε έτοιμο δείγμα... Θα τολμήσω να προτείνω σύγχρονα υλικά που θα συνδυάζουν την παραδοσιακή μορφή με τις σύγχρονες απαιτήσεις αντοχής και συντήρησης. Ίσως πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάποιο βιομηχανικό δάπεδο που θα θυμίζει τα παλιά δάπεδα από πατημένο χώμα, στο χρώμα και στην υφή. Επίσης το θέμα του φωτισμού είναι πολύ σπουδαίο, γιατί δεν υπάρχει δυνατότητα να καλύψουμε τις σύγχρονες απαιτήσεις με παραδοσιακά μέσα ή απομιμήσεις τους. Μια καλή ιδέα είναι να φωτίσει κανείς με κρυφούς προβολείς τα εκθέματα, με σκοπό να εκμεταλλευτεί αυτόν τον πρόσθετο έμμεσο φωτισμό (Δεν γνωρίζω εδώ τι προβλέπει η αντίστοιχη αρχιτεκτονική μελέτη, απλώς επισημαίνω την σπουδαιότητα που θα παίξουν τα υλικά).

γ. Εκδηλώσεις
Λέγοντας εκδηλώσεις εννοώ κυρίως αυτές τις κοινωνικές επαφές που δεν έχει ακόμη καταφέρει να σβήσει ο σύγχρονος τρόπος ζωής, που είναι μικρής κλίμακας, και συμβαίνουν σε ιδιαίτερες στιγμές, κυρίως στις γιορτές. Μια τέτοια ήταν η συνήθεια να γίνονται σύντομες επισκέψεις με κεράσματα στα σπίτια τη βραδιά του επιταφίου, κατά την διάρκεια της περιφοράς. Ανάλογες "στο πόδι" παρέες γίνονται και τις Απόκριες (απ' ότι θυμάμαι). Μια πολύ αισιόδοξη προοπτική θα ήταν να ελπίζουμε ότι ολόκληρο το χωριό θα αποτελεί χώρο "βόλτας" της οποίας μια πολύ ενδιαφέρουσα στάση θα ήταν το σπίτι αυτό. Βεβαίως όλα αυτά χρειάζονται κάποιο εξοπλισμό και κάποιον (έστω ευκαιριακό) υπεύθυνο.

δ. Ξενώνας
Εννοώ ένας χώρος φιλοξενίας αυστηρά επίσημων προσκεκλημένων του συλλόγου ή της κοινότητας, που θα επιθυμούσαν να διανυκτερεύσουν στο χωριό (π.χ στη διάρκεια κάποιας γιορτής). Αυτό προϋποθέτει ανάλογους χώρους και εξοπλισμό, πρόκειται για αρκετά επαναστατική χρήση, αλλά ακριβώς γι αυτό το λόγο είναι ίσως και αρκετά αποτελεσματική, κυρίως για την άνεση που θα προσφέρει στις δημόσιες σχέσεις.

ε. Βιβλιοθήκη και Internet cafe ... αλλά δυστυχώς η νεολαία του χωριού δεν είναι μόνιμη. Θα μπορούσε να το εκμεταλλεύεται ο σύλλογος, και θα ήταν ένα πολύ ενδιαφέρον στέκι.

ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Οι παραπάνω χρήσεις παρουσιάζονται μόνο σαν ιδέες. Η τελική χρήση θα προκύψει από συζήτηση και κοινή απόφαση του συλλόγου, και μπορεί να είναι μία από τις παραπάνω η κάποια άλλη που δεν εκτίθεται εδώ, ή και συνδυασμός κάποιων από αυτές. Σημασία έχει να καταλήξουμε σε συγκεκριμένη πρόταση, διότι μόνο έτσι μπορούμε να προχωρήσουμε παρακάτω. Και συγκεκριμένα:

1. Να αποφασίσουμε για την ιδιαίτερη διαρρύθμιση του χώρου, και για τις αναγκαίες εγκαταστάσεις. (ηλεκτρικά -υδραυλικά -κλιματισμός).

2. Να δούμε τι διατίθεται από κινητό εξοπλισμό που θα χρειαστεί ανακαίνιση και συντήρηση.

3. Να παραγγείλουμε για κατασκευή τον αναγκαίο πρόσθετο εξοπλισμό με αυστηρή παρακολούθηση ώστε να ταιριάζει με τον παλιό του οποίου θα αποτελεί συμπλήρωμα.

4. Να δούμε αν διατίθενται τα ανάλογα κονδύλια, αλλιώς να αναθεωρήσουμε τις απόψεις μας προσαρμόζοντας κατάλληλα τις απαιτήσεις.

Επειδή όλα τα παραπάνω είναι συνήθως αντικείμενα της ειδικής αρχιτεκτονικής μελέτης που πρέπει να συνοδεύει την αποκατάσταση, πιθανόν ήδη να έχουν αντιμετωπιστεί. Πάντως, το συνεχές ενδιαφέρον από μεριάς του εργοδότη (εν προκειμένω του συλλόγου) στην παρακολούθηση του έργου είναι αναγκαία συνθήκη για την τελική ποιότητα , γιατί τίποτε δεν τελειώνει σωστά από μόνο του, έτσι ας πούμε αποκτά και νόημα η κατάθεση κάθε γνώμης.

Ευχαριστώ για την φιλοξενία,
Νίκος Ταμιωλάκης, Ιανουάριος 2000