ΕΦΥΓΕ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ 95 ΧΡΟΝΩΝ Ο ΠΑΛΑΙΜΑΧΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΣ ΕΓΓΟΝΟΣ ΤΟΥ ΘΡΥΛΙΚΟΥ ΑΝΑΜΙΣΗ, ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΤΥΛΛΙΑΝΑΚΗΣ

Πέρασαν κι όλας 40 ημέρες (18-5-2000), από τον θάνατο του ήρωα αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Εμμανουήλ Μιχαήλ Τυλλιανάκη. Ο ευγενέστατος καλόκαρδος και μ όλους ευδιάθετος και άκακος αυτός αγωνιστής έφυγε από τη ζωή μετά από ελαφρά ασθένεια και έχων μέχρι τέλους διαύγεια πνεύματος. Είχα την τύχη να τον γνωρίσω λίγους μήνες πριν, όταν τον επισκέφθηκα στην Επισκοπή Πεδιάδος, όπου κατοικούσε με τη φιλόξενη σύζυγό του Χαρίκλεια. Ήρεμος, με το χαμόγελο, καλοσυνάτος μας υποδέχθηκε με τη γυναίκα μου και ακούραστα πρόθυμος, παρά το λαρυγγόφωνο, να μας διηγηθεί κάθε τι που τον ρώταγα για τους προγόνους του.

Το παππού του από το Αβδού, τον θρυλικό Εμμανουήλ Χ.Γ. Τυλλιανάκη ή Ανάμιση [1], γενικό φρούραρχο των Ανατολικών Επαρχιών Κρήτης, που έπεσε ηρωϊκώς στη περίφημη μάχη μεταξύ Αβδού και Κασταμονίτσας στις 13 Οκτωβρίου 1866. Το θείο του Αρχηγό Πεδιάδος σ όλες τις τελευταίες επαναστάσεις, Νικόλαο Χ.Γ. Τυλλιανάκη ή Κοκόλη Παπίτσα και το προπάππου του Πρόεδρο της Επιτροπής Ανατολικών Επαρχιών Χατζή Γεώργιο Τηλιάνη Παπίτσα. Και τώρα τα μετάλλια του αγωνιστή Μανώλη με τους επαίνους από τη δράση του στη Γερμανική Κατοχή, κρέμονταν στο τοίχο με τις φωτογραφίες και τα άλλα παραδοσιακά διακοσμητικά ενός γνήσιου Κρητικού σπιτιού.

Ο Εμμανουήλ Μιχαήλ Τυλλιανάκης γεννήθηκε στο Καστέλλι της Πεδιάδας στις 5 Μαίου του 1905. Γονείς του ήσαν ο 4ος κατά σειρά ηλικίας γιος του Ανάμιση, Μιχαήλ Εμμ. Τυλλιανάκης (1851-1936) και μητέρά του η Καλλιόπη το γέννος Ιωάννη Μαυραντωνάκη (1869--11-5-1958), αδελφή του τότε βουλευτή Ηρακλείου Γεωργίου Ι. Μαυραντωνάκη. Έχει δύο αδελφές τη Μαρία εν χηρεία σύζυγο Δημ. Τσιριγωτάκη καθηγητή Φυσικών, άτεκνη και την Ελένη δασκάλα επίσης άτεκνη μετά από ατυχή γάμο στη περίοδο της Κατοχής. Ο πατέρας του σαν θύμα πολέμου [2] διορίστηκε επί Κρητικής Πολιτείας υπάλληλος στο Ειρηνοδικείο Καστελλίου στις αρχές του αιώνα, απ όπου και παντρεύτηκε τη Καλλιόπη. Αργότερα όμως με τις εναλλαγές των Ελληνικών κυβερνήσεων, ο Μιχαήλ παύθηκε της θέσης του από τους πολιτικούς του αντιπάλους, λόγω του αιώνιου αλληλοσπαραγμού της Ελληνικής Φυλής.

Ο Μανώλης το 1ο παιδί της οικογένειας γεμάτος σφρίγος, ξεχώρισε από τους συμμαθητές του για την εξυπνάδα, τη τολμηρότητα, το θάρρος και τη ζωντάνια. Η ζωηρότητά του όμως δεν άφησε να ολοκληρώσει τις σπουδές του, και γι αυτό μόλις τελείωσε τη Β΄ Γυμνασίου διέκοψε και ασχολήθηκε με τη γεωργία στα κτήματά τους. Αργότερα προσλαμβάνεται και διορίζεται σαν «εισπράκτωρ» στα λεωφορεία της γραμμής Ηρακλείου-Επισκοπής, όπου γνωρίζεται με τη σημερινή του σύντροφο Χαρίκλεια το γένος Αντωνίου Τσιστράκη [3]. Μετά για πολλά χρόνια στη γραμμή Ηρακλείου-Καστελλίου, απ όπου επέστρεφε καθημερινά πεζός στην Επισκοπή και τέλος, πριν συνταξιοδοτηθεί επανήλθε στη γραμμή της Επισκοπής.

Η δράση του στη Γερμανική Κατοχή ήταν άκρως ριψοκίνδυνη και αποφασιστική. Δε δίστασε να κινδυνέψει την ίδια τη ζωή του, τις δύο φορές που συνελήφθηκε και φυλακίστηκε από τους κατακτητές. Τη μία φορά κλεισμένος στο περίβολο του Αφέντη Χριστού, εκκλησίας δίπλα ακριβώς του Γυμνασίου και την άλλη φορά στη περιοχή Βαθιά Καστελλίου. Ήταν καταδικασμένος σε θάνατο και δραπέτευσε με δύο συντρόφους του σκάβοντας κάτω από το συρματόπλεγμα χωρίς ευτυχώς να γίνει άμεσα αντιληπτός από την ένοπλη φρουρά σε αντίθεση με τους συντρόφους του. Στα λατομεία των Γερμανών στη περιοχή Αποστόλων, όπου εργάστηκε σε καταναγκαστικά έργα τροφοδοτούσε τι μηχανή. Όμως με υπόδειξη της οργάνωσης και των ¶γγλων σαμποτέρ κατάφερε να κάψει κυριολεκτικά τη μηχανή αποφεύγοντας σοβαρή καταδίκη ή κι αυτό το θάνατο.

Συμμετείχε με ντόπιους και ¶γγλους κομάντος σε καταστροφές και πιο συγκεκριμένα στην ανατίναξη αποθηκών καυσίμων στο αεροδρόμιο του Καστελλίου τη περίοδο του 1943. Η επιχείρηση αυτή είχε αποτέλεσμα, αφού επέφερε μεγάλη ζημιά στον εχθρό και τον καθυστέρησε σημαντικά. Ο Μανώλης με τους συντρόφους του μετά τη ραδιουργία απομακρύνθηκαν και ανέβηκαν στα κοντινά περί το Καστέλλι υψώματα και συγκεκριμένα στη περιοχή «Μπουλούκο», σήμερα δεξαμενή νερού πάνω από το χωριό Διαβαϊδέ. Από κει απολάμβαναν εκ του ασφαλούς το εξαίρετο θέαμα, αποτέλεσμα της τολμηρής ανδραγαθίας τους. Οι Γερμανοί μετά εξοργισμένοι συγκέντρωσαν στο Μεϊντάνι τη πλατεία του Καστελλιού, όλους τους ύποπτους εξτρεμιστές μεταξύ αυτών και το Μανώλη. Κάλεσαν ύστερα τις γυναίκες μαζί με τα παιδιά να περάσουν δίπλα τους για αναγνώριση. Ο μικρός γιος Γιάννης ηλικίας τότε περίπου τριών χρόνων φερόμενος με τη μητέρα του δίπλα κυριολεκτικά του πατέρα απόφυγε ως εκ θαύματος να αναφωνήσει ή να δείξει την αναγνώριση και αποκάλυψη του πατέρα [4].

Ο Εμμανουήλ Μιχαήλ Τυλλιανάκης οργανώθηκε από την αρχή στον αγώνα. Πρώτα στο ενωμένο Ε.Α.Μ. με το καπετάν Μπαντουβά ύστερα στην Ε.Ο.Κ. (Εθνική Οργάνωση Κρήτης) του Εμμ. Μπαντουβά και τέλος σαν Πληροφοριοδότης στην Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών Δολιοφθοράς (Ε.Ο.Π.Δ.) [5], που σαν έμπιστος σύνδεσμος διακινούσε απόρρητα για τον εχθρό έγγραφα απ άκρου εις άκρον της Κρήτης, ενημερώνοντας τις τοπικές Αντιστασιακές Οργανώσεις και Σώματα για τα σχέδια των καταστροφών. Ο Μανώλης με το λεπτό και ευέλικτο σώμα του, ακούραστος πάντα και φιλότιμος, διένυε τρέχοντας χιλιόμετρα ξυπόλυτος με τα πόδια πρισμένα και ματωμένα προφτάνοντας τις πολύτιμες πληροφορίες σε κάθε γωνιά της Κρητικής Γης, που καλούνταν σε αποστολή. Γι αυτό η πολιτεία τον αναγνώρισε, τον παρασημοφόρησε δύο φορές «δια τας εξαιρετικάς υπηρεσίας του εις τον αγώνα και εις την οργάνωσιν» και έτσι τον ένταξε στους ένδοξους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης 1941-45. Επίσης η Αγγλική Στρατιωτική Διοίκηση των Συμμαχικών Δυνάμεων της Μεσογείου απένειμε στον αγωνιστή Εμμανουήλ Μιχαήλ Τυλλιανάκη πιστοποιητικό, δείγματος ευγνωμοσύνης (token of Gratitude) για την εκτίμηση της βοήθειας, που προσέφερε στις δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.

Ας είναι αιωνία η μνήμη του και ελαφρό το χώμα της Κρητικής γης, που θα τον σκεπάσει.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ σ όλους όσοι μου πρόσφεραν ευγενικά τις παρά πάνω πληροφορίες.

Ηράκλειο 25-6-2000.

Κων/νος Γ. Φυσαράκης
Στατιστικός ΠΕΠΑΓΝΗ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Λόγω του ύψους και της κορμοστασιάς του.

[2] Σε έγγραφο του Γενικού Αρχηγείου του τμήματος Ηρακλείου ο Μιχαήλ Κόρακας πιστοποιεί τον ηρωϊκό χαμό του Ανάμιση στη προαναφερόμενη μάχη και δίδει το πιστοποιητικό αυτό στη χήρα του Μαρία και τα ορφανά Γεώργιο, Κων/νο, Ματθαίο, Μιχαήλ, Βασίλειο και Νικόλαο, «ίνα χρησιμεύση αυτοίς όπου δεί».

[3] Με τη Χαρίκλεια αποκτά τρεις γιους το Γιάννη, το Μιχάλη και το Γιώργο.

[4] Τις πιο πάνω πληροφορίες πήρα από τα παιδιά του Γιάννη, Μιχάλη, τη σύζυγό του Καλλιόπη και το Γιώργο, καθώς επίσης από την αδελφή του Ελένη.

[5] Πληροφορίες γι αυτή την οργάνωση μου δόθηκαν από τον Φιλόλογο, Ιστορικό και Συγγραφέα Αντώνη Σανουδάκη.